Case study
Gezinnen betrekken bij de preventie van radicalisering
VET-studies
14-17-jarige student in het beroepsonderwijs.
Luis is een 16-jarige leerling die in Madrid geboren is in een Spaans gezin uit de middenklasse waarin beide ouders werken. Ze heeft sporadisch werk in verschillende huizen en hij is medewerker in een bedrijf. Luis heeft ook een zusje en alle vier wonen ze in een huis aan de rand van de stad.
Al vanaf jonge leeftijd is Luis een student met weinig concentratievermogen, zeer bewogen en gemakkelijk afleidbaar. Hij wist nooit een uur lang naar de woorden van de leraar te luisteren, dus was hij vaak de disruptieve leerling die de omgeving in bijna alle klassen ingewikkeld maakte en de klasgenoten afleidde. Hierdoor werd Luis vaak in de klas en soms zelfs in het centrum uitgebuit. Zijn opeenvolgende docenten hebben altijd permanent contact gehad met de familie om zijn desastreuze academische prestaties te communiceren.
Na verloop van jaren heeft Luis cursussen gevolgd en heeft hij nog nooit voor examens gestudeerd. Hoewel hij een perfect opgeleide en intelligente student is, heeft hij de meeste vakken altijd opgeschort. Daarom wordt vandaag de dag verwacht dat hij niet de graad van afgestudeerde schooldiploma zal behalen en is afgeleid van de alternatieve route Basisberoepsopleiding.
Luis zijn houding is, zoals te verwachten valt, extreme rebellie tegen de wereld om hem heen, en een permanente uitdagende en gewelddadige houding tegenover mensen die een situatie van gezag over hem kunnen impliceren. Echter, hij is een charmante en vriendelijke man als het gaat om betrekking te hebben op de collega's die hij kiest (aangezien er anderen zijn die het leven onmogelijk maken voor hem). Door zijn klaarblijkelijke vastberadenheid en vertrouwen om anderen aan te spreken, is hij erin geslaagd de leider van zijn klasgroep te worden en zo het gedrag van anderen (vaak tegen andere uitverkorenen) te sturen.
Als tiener is Luis zijn relatie met zijn ouders erger geworden, tot het punt dat hij niet met zijn moeder en zelden met zijn vader praat. De situatie thuis is onhoudbaar en Luis zoekt een vluchtroute zowel op school als met zijn vrienden om alle boosheid en frustratie die hij heeft gehouden te bevrijden. De bende waarmee hij beweegt bestaat uit jongens die de laatste tijd elkaar ontmoeten omdat ze's nachts uitgaan en verbonden zijn met kringen waar de verkoop van drugs bijna een manier van overleven is geworden.
Luis heeft de laatste tijd vele demonstraties bijgewoond en werd ooit gearresteerd voor het leiden van gewelddaden. Daarnaast is hij meer dan eens beboet voor schade in het stedelijk meubilair (o. a. graffiti). Ondanks dit alles heeft Luis een uitstekende bekwaamheid voor alle artistieke werken, vooral in tekenen (en graffiti) maar ook in muziek. Bovendien heeft hij in de weinige keren dat hem is voorgesteld om een examen af te leggen, dit gedaan met het maximumcijfer en zonder nauwelijks te hebben gestudeerd.
Luis is zijn hele leven lang naar talrijke psychologen gegaan, aangemoedigd door zijn ouders, maar tot op de dag van vandaag lijkt het erop dat ze niet hebben gewerkt en de jongen zonder meer weigert om externe hulp van professionals te ontvangen. De familie is wanhopig en opgesloten in een situatie die zijn grenzen heeft bereikt en waarvan ze niet weten hoe ze moeten vertrekken. Zijn ouders maken zich grote zorgen omdat ze vrezen dat Luis uiteindelijk betrokken zal raken bij een netwerk van mensen die geweldsdelicten plegen en gevangen gezet zullen worden.
VET-docenten
De leerkrachtweet niet goed hoe om te gaan met de situatie met de student, dus maakt hij een afspraak voor Luis om een psycholoog te ontmoeten.
De student reageert negatief op het voorstel om dit evenement bij te wonen, waardoor hij de situatie van rebellie, die altijd al een rol heeft gespeeld, weer nieuw leven in kan blazen. Hij neemt de rol aan van onbegrepen, rebels en mislukt, wat hem doet herbevestigen in zijn gedrag.
De leerkracht stelt samen met het leerkrachtenteam een aantal richtlijnen vast die vanaf nu gevolgd moeten worden bij de omgang met deze student. Ze richten zich op positieve versterking, maken je verantwoordelijk voor taken die je doen inzien dat je werk essentieel is in het klaslokaal, motiveren je door je ruimte te geven om de werken te doen die je leuk vindt en waar je goed in bent (bv. banieren om de klas te versieren, ontwerp van de musical die ze op het schoolfeest zullen spelen, enz...).
De student, ontevreden over de houding van de leerkrachten voor hem, zoals nooit tevoren, reageert zeer positief door in te stemmen met de voorstellen die worden gedaan. Het zelfvertrouwen neemt toe als je je realiseert dat er veel dingen zijn die je goed kunt doen, en je wordt positief herkend.
De schoolleerkracht neemt contact op met de familie om de uitgangssituatie thuis te bekijken en hoe de leerling zich met het gezin gedraagt. Hij deelt met hen de strategie die ze gaan volgen met Luis, zodat zowel van school als van thuis uit in dezelfde richting gaan en kan controleren of er tekenen van verbetering zijn in de student.
Omdat Luis van thuis uit dezelfde prikkels krijgt als van school, heeft dit een dubbel positief effect op zijn gedrag. De tekenen van radicalisering beginnen te verdwijnen omdat ze hun woede, frustratie en ontevredenheid niet meer zo hard moeten kanaliseren. Hij begint met het bestuderen en goedkeuren van onderwerpen, waardoor hij op zijn beurt zekerheid en vertrouwen in zichzelf blijft verwerven.
De relatie tussen school en gezin is cruciaal voor de ontwikkeling van studenten. In kwetsbare situaties is het soms moeilijk om op hen te rekenen, maar toch is het belangrijk om inspanningen te leveren om dichter bij hen te komen.
Er is een directe relatie tussen schooluitval en antisociaal gedrag, dat in veel gevallen kan leiden tot verschillende vormen van radicalisering. Dit heeft ertoe geleid dat veel psychologen academische mislukking zien als een van de hoofdoorzaken die tot crimineel gedrag leiden. Bovendien wordt vaak gezegd dat kinderen vatbaar zijn voor geweld omdat ze weinig gevoel van eigenwaarde hebben, bijvoorbeeld als gevolg van een mislukte wetenschap.
Andere mogelijke oorzaken van gedragsafwijkingen kunnen de volgende zijn:
- lage eigenwaarde.
- behoren tot een gedesoriënteerde groep.
- afwijzing van gelijken.
- afwijzing van de familie.
- schooluitval
- lichamelijke bestraffing.
- gebrek aan ouderlijk toezicht.
- ondoeltreffende ouderlijke discipline.
- sociale achterstand.
In veel gevallen zijn scholen zich bewust van die mogelijke afwijkingen van leerlingen en doen docenten inspanningen om eerste signalen te identificeren om te voorkomen dat het in een geradicaliseerde situatie terechtkomt. Toch beschikken schoolleerkrachten, leraren, opvoeders, docenten en opleiders niet altijd over alle informatie die het gezin zou kunnen verstrekken. Daarom stellen we voor om gezinnen uit te nodigen op scholen en de studentenontwikkeling met hen te delen.
Bronnen
- Aguirre, A. M.; Caro, C.; Fernández, S.; Silvero, M. Familia, escuela y sociedad. Unir, 2016.
- Cagigal de Gregorio, V. La orientación vertrouwd en el ámbito escolar. La creación de centros de atención a familias en los centros educativos a partir de la experiencecia del CAF Padre Piquer. Obra Social Caja Madrid, Universidad Pontificia de Comillas, 2009.